امنیت شبکه چیست

امنیت شبکه چیست ؟ (Network Security) به مجموعه قوانین، سیاست‌ها، و اقداماتی گفته می‌شود که برای محافظت از شبکه‌های کامپیوتری و داده‌های موجود در آن‌ها در برابر دسترسی‌های غیرمجاز، سوءاستفاده، حملات سایبری، و سرقت داده‌ها انجام می‌شود. هدف اصلی امنیت شبکه، تضمین محرمانگی، یکپارچگی، و دسترس‌پذیری اطلاعات است.

اهمیت تامین امنیت شبکه چیست

امنیت شبکه نه تنها یک ضرورت بلکه با توجه به افزایش روزافزون تهدیدات سایبری و تأثیرات مخرب آن‌ها، یک اولویت حیاتی برای هر سازمان و حتی کاربران خانگی محسوب می‌شود. طبق گزارش‌های مختلف، هزینه‌های ناشی از جرایم سایبری در سطح جهانی به تریلیون‌ها دلار در سال می‌رسد و این رقم همچنان در حال افزایش است. برای مثال، طبق پیش‌بینی شرکت Cybersecurity Ventures، خسارات ناشی از جرایم سایبری تا سال ۲۰۲۵ به ۱۰.۵ تریلیون دلار در سال خواهد رسید. همچنین، گزارش‌های آماری نشان می‌دهند که هر روزه هزاران حمله سایبری در سراسر جهان رخ می‌دهد که شامل حملات باج‌افزاری، فیشینگ، حملات منع سرویس و نفوذ به شبکه‌ها می‌شود.

برای نمونه، در سال ۲۰۲۲، میانگین هزینه یک حمله باج‌افزاری برای سازمان‌ها حدود ۴.۵۴ میلیون دلار بوده است. این آمار و ارقام نشان می‌دهند که سرمایه‌گذاری در امنیت شبکه و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه نه تنها هزینه‌بر نیست، بلکه یک ضرورت برای جلوگیری از خسارات مالی و اعتباری سنگین است. غفلت از این موضوع می‌تواند منجر به از دست رفتن اطلاعات حساس، اختلال در فعالیت‌های تجاری، آسیب به شهرت سازمان و حتی تعطیلی کسب‌وکارها شود.

اهداف اصلی امنیت شبکه

• محرمانگی (Confidentiality): اطمینان از اینکه فقط افراد مجاز می‌توانند به اطلاعات دسترسی داشته باشند.
• یکپارچگی (Integrity): تضمین اینکه اطلاعات در طول انتقال یا ذخیره‌سازی تغییر نکنند و دستکاری نشوند.
• دسترس‌پذیری (Availability): اطمینان از اینکه سیستم‌ها و اطلاعات در صورت نیاز برای کاربران مجاز در دسترس باشند.

انواع تهدیدات امنیتی شبکه

• بدافزارها (Malware): نرم‌افزارهای مخربی مانند ویروس‌ها، کرم‌ها، تروجان‌ها، و باج‌افزارها که می‌توانند به سیستم‌ها آسیب برسانند، اطلاعات را سرقت کنند، یا عملکرد سیستم را مختل کنند.
• حملات منع سرویس (DoS/DDoS): حملاتی که با ارسال ترافیک زیاد به یک سیستم یا شبکه، آن را از دسترس کاربران خارج می‌کنند.
• نفوذ (Intrusion): تلاش برای دسترسی غیرمجاز به سیستم‌ها و شبکه‌ها.
• شنود (Eavesdropping): استراق سمع و ضبط ترافیک شبکه برای به دست آوردن اطلاعات حساس.
• مهندسی اجتماعی (Social Engineering): فریب کاربران برای افشای اطلاعات شخصی یا دسترسی به سیستم‌ها.
• حملات فیشینگ (Phishing): تلاش برای به دست آوردن اطلاعات حساس کاربران از طریق ایمیل‌ها یا وب‌سایت‌های جعلی.
• حملات مرد میانی (Man-in-the-Middle): حملاتی که در آن مهاجم بین دو طرف ارتباط قرار می‌گیرد و ترافیک آن‌ها را شنود یا دستکاری می‌کند.

انواع ابزارهای تامین امنیت شبکه

دیواره آتش (Firewall)

 دیواره آتش به عنوان اولین خط دفاعی در برابر تهدیدات خارجی عمل می‌کند. این ابزار ترافیک ورودی و خروجی شبکه را بر اساس مجموعه‌ای از قوانین از پیش تعریف شده بررسی و فیلتر می‌کند. دیواره‌های آتش می‌توانند سخت‌افزاری، نرم‌افزاری یا ترکیبی از هر دو باشند. آن‌ها با مسدود کردن پورت‌های غیرضروری و جلوگیری از دسترسی‌های غیرمجاز، از نفوذ مهاجمان به شبکه جلوگیری می‌کنند.

سیستم‌های تشخیص نفوذ (IDS) و سیستم‌های جلوگیری از نفوذ (IPS)

 سیستم‌های تشخیص نفوذ (IDS) فعالیت‌های مشکوک در شبکه را شناسایی و به مدیران شبکه هشدار می‌دهند. در مقابل، سیستم‌های جلوگیری از نفوذ (IPS) علاوه بر شناسایی، قادر به مسدود کردن یا متوقف کردن این فعالیت‌ها نیز هستند. این سیستم‌ها با بررسی الگوهای ترافیکی، شناسایی حملات شناخته شده و رفتارهای غیرعادی، به حفظ امنیت شبکه کمک می‌کنند.

نرم‌افزارهای آنتی‌ویروس و ضد بدافزار (Antivirus/Antimalware Software)

 این نرم‌افزارها برای شناسایی، قرنطینه و حذف بدافزارها مانند ویروس‌ها، کرم‌ها، تروجان‌ها و باج‌افزارها طراحی شده‌اند. آن‌ها با اسکن فایل‌ها، ایمیل‌ها و ترافیک وب، از آلوده شدن سیستم‌ها به بدافزارها جلوگیری می‌کنند. به‌روزرسانی منظم این نرم‌افزارها برای شناسایی بدافزارهای جدید ضروری است.

پیشنهاد میشود مقاله راهنمای راه اندازی شبکه خانگی را هم مطالعه بفرمایید.

شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN)

 VPNها با ایجاد یک تونل امن و رمزگذاری شده بین کاربر و شبکه، ارتباط امنی را فراهم می‌کنند. این ابزار برای دسترسی از راه دور به شبکه‌های سازمانی یا برای حفظ حریم خصوصی در هنگام استفاده از اینترنت عمومی بسیار مفید است. VPNها با مخفی کردن آدرس IP کاربر و رمزگذاری ترافیک، از شنود و دسترسی غیرمجاز به اطلاعات جلوگیری می‌کنند.

سیستم‌های مدیریت امنیت اطلاعات (SIEM)

سیستم‌های SIEM اطلاعات مربوط به رویدادهای امنیتی را از منابع مختلف مانند دیواره‌های آتش، سیستم‌های IDS/IPS و سرورها جمع‌آوری، تحلیل و یکپارچه می‌کنند. این سیستم‌ها به مدیران شبکه کمک می‌کنند تا تهدیدات امنیتی را به صورت جامع‌تر شناسایی و به آن‌ها پاسخ دهند.

ابزارهای اسکن آسیب‌پذیری (Vulnerability Scanners)

 این ابزارها به صورت خودکار سیستم‌ها و برنامه‌های کاربردی را برای یافتن آسیب‌پذیری‌های امنیتی اسکن می‌کنند. با شناسایی این نقاط ضعف، سازمان‌ها می‌توانند قبل از اینکه مورد سوءاستفاده قرار گیرند، آن‌ها را برطرف کنند.

امنیت ایمیل

ابزارهای تست نفوذ (Penetration Testing Tools)

 این ابزارها توسط متخصصان امنیت برای شبیه‌سازی حملات سایبری و ارزیابی سطح امنیت شبکه استفاده می‌شوند. با استفاده از این ابزارها، نقاط ضعف امنیتی شناسایی شده و راهکارهایی برای بهبود امنیت ارائه می‌شود.

سیستم‌های کنترل دسترسی (Access Control Systems)

 این سیستم‌ها دسترسی کاربران به منابع شبکه را بر اساس نقش و سطح دسترسی آن‌ها کنترل می‌کنند. با استفاده از این سیستم‌ها، می‌توان از دسترسی غیرمجاز به اطلاعات حساس جلوگیری کرد.

سیستم‌های احراز هویت چند عاملی (Multi-Factor Authentication – MFA)

 MFA با استفاده از چند روش احراز هویت مانند رمز عبور، کد پیامکی یا اثر انگشت، سطح امنیت ورود به سیستم‌ها را افزایش می‌دهد. حتی اگر رمز عبور یک کاربر به دست مهاجمان بیفتد، بدون دسترسی به سایر عوامل احراز هویت، قادر به ورود به سیستم نخواهند بود.

پروتکل های امنیتی شبکه چیست

پروتکل‌های امنیتی شبکه، مجموعه‌ای از قوانین و استانداردهای تعریف‌شده هستند که برای تضمین امنیت و یکپارچگی داده‌ها در هنگام انتقال آن‌ها در شبکه‌های کامپیوتری مورد استفاده قرار می‌گیرند. این پروتکل‌ها روش‌های رمزنگاری، احراز هویت، کنترل دسترسی و سایر مکانیسم‌های امنیتی را تعریف می‌کنند تا از اطلاعات در برابر تهدیدات مختلف مانند شنود، دستکاری، سرقت و حملات سایبری محافظت کنند.

به عبارت دیگر، پروتکل‌های امنیتی شبکه، بستری امن برای انتقال داده‌ها فراهم می‌کنند و اطمینان می‌دهند که فقط افراد و سیستم‌های مجاز می‌توانند به اطلاعات دسترسی داشته باشند و اطلاعات در طول مسیر تغییر نکنند.

پروتکل‌های امنیتی شبکه بسیار متنوع هستند و هر کدام وظیفه خاصی را بر عهده دارند. در اینجا به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• SSL/TLS (Secure Sockets Layer/Transport Layer Security): این پروتکل‌ها برای ایجاد ارتباط امن بین کلاینت و سرور در اینترنت استفاده می‌شوند. آن‌ها با رمزگذاری داده‌ها، از شنود و دستکاری اطلاعات جلوگیری می‌کنند. TLS نسخه جدیدتر و امن‌تر SSL است. پروتکل HTTPS که در وب‌سایت‌ها مشاهده می‌کنید، از TLS یا SSL برای برقراری ارتباط امن استفاده می‌کند.
• IPsec (Internet Protocol Security): این پروتکل برای ایجاد ارتباط امن بین دو شبکه یا بین یک کاربر و یک شبکه استفاده می‌شود. IPsec دو حالت اصلی دارد: حالت انتقال (Transport Mode) که فقط محتوای داده‌ها را رمزگذاری می‌کند و حالت تونل (Tunnel Mode) که کل بسته IP را رمزگذاری می‌کند.
• VPN (Virtual Private Network): VPN از پروتکل‌هایی مانند IPsec و OpenVPN برای ایجاد یک تونل امن و رمزگذاری شده بر روی یک شبکه عمومی مانند اینترنت استفاده می‌کند. این کار به کاربران اجازه می‌دهد تا به صورت امن به شبکه‌های خصوصی دسترسی داشته باشند.
• SSH (Secure Shell): این پروتکل برای دسترسی امن به سرورها و دستگاه‌های شبکه از راه دور استفاده می‌شود. SSH با رمزگذاری ارتباط، از شنود و دستکاری دستورات و داده‌ها جلوگیری می‌کند.
• HTTPS (Hypertext Transfer Protocol Secure): این پروتکل نسخه امن HTTP است و از TLS/SSL برای رمزگذاری ارتباط بین مرورگر و وب‌سایت استفاده می‌کند.
• SFTP (Secure File Transfer Protocol): این پروتکل برای انتقال امن فایل‌ها بر روی شبکه استفاده می‌شود و از SSH برای رمزگذاری ارتباط استفاده می‌کند.
• Kerberos: این پروتکل برای احراز هویت کاربران در شبکه‌های کامپیوتری استفاده می‌شود و از یک سرور مرکزی برای مدیریت کلیدهای رمزنگاری استفاده می‌کند.
• EAP (Extensible Authentication Protocol): این پروتکل یک چارچوب برای احراز هویت در شبکه‌های بی‌سیم و سیمی است و از روش‌های مختلفی برای احراز هویت مانند رمز عبور، گواهی دیجیتال و کارت هوشمند پشتیبانی می‌کند.

استفاده از پروتکل‌های امنیتی شبکه برای حفظ امنیت اطلاعات در دنیای امروز بسیار حیاتی است. با افزایش تهدیدات سایبری، سازمان‌ها و کاربران باید از این پروتکل‌ها برای محافظت از داده‌های خود در برابر دسترسی‌های غیرمجاز و حملات سایبری استفاده کنند. عدم استفاده از این پروتکل‌ها می‌تواند منجر به سرقت اطلاعات حساس، اختلال در عملکرد سیستم‌ها و خسارات مالی و اعتباری سنگین شود.

امنیت شبکه در سازمان ها

انواع امنیت شبکه بر اساس سطح

• امنیت فیزیکی (Physical Security): حفاظت از تجهیزات فیزیکی شبکه مانند سرورها، روترها، و سوئیچ‌ها در برابر دسترسی غیرمجاز، سرقت، و آسیب‌های فیزیکی.
• امنیت فنی (Technical Security): استفاده از ابزارها و فناوری‌های امنیتی مانند دیواره‌های آتش، سیستم‌های تشخیص نفوذ، و نرم‌افزارهای آنتی‌ویروس برای محافظت از شبکه.
• امنیت اجرایی (Operational Security): تعریف و اجرای سیاست‌ها و رویه‌های امنیتی مانند مدیریت رمز عبور، آموزش کاربران، و پاسخ به حوادث امنیتی.

نتیجه‌گیری

در این مقاله شرح دادیم که امنیت شبکه چیست و چرا مهم است. امنیت شبکه یک موضوع حیاتی برای هر سازمانی است که از شبکه‌های کامپیوتری استفاده می‌کند. با اجرای اقدامات امنیتی مناسب، می‌توان از شبکه‌ها و داده‌ها در برابر تهدیدات مختلف محافظت کرد و از بروز خسارات جبران‌ناپذیر جلوگیری کرد. توجه به این نکات و پیاده سازی آنها در سازمان ها و حتی استفاده شخصی میتواند از بسیاری از خطرات جلوگیری کند.